چگونه یک جلسه خانوادگی مؤثر داشته باشیم
زمانی که کودکان به سنی رسیدند که بتوانند در جلسات صحبت کنند (هر چند کم) بهتر است جلسات خانوادگی جز روتین زندگی شود. جلساتی که کودک یا کودکان به عنوان یک عضو به همان اهمیت بزرگ‌سال در آن شرکت می‌کنند و در مورد خانه و خانواده به تصمیم‌گیری و اظهارنظر می‌پردازد. این جلسات با جلساتی که همه اعضای آن‌ها بزرگ‌سال است متفاوت خواهد بود. در ادامه به مواردی اشاره شده است که هدف‌شان افزایش کیفیت جلسات خانوادگی است:
- زمان جلسات از قبل مشخص باشد (دست‌کم زمان جلسه بعدی). این زمان در جایی که در دسترس و دید همه افراد هست ثبت گردد. استفاده از یک تقویم بزرگ و خوانا که در جای مشخصی از خانه نصب شود و همه اعضا بتوانند به روش خود در مدیریت زمان‌های تعیین شده مشارکت کنند، بسیار مفید است. برای مثال زمان جلسه بعدی با یادداشت در یک روز خاص توسط والد و با برچسب توسط کودک مشخص گردد.
- در صورت امکان تمامی جلسات در زمان مشخصی برگزار شوند. برای مثال هر پنجشنبه عصر ساعت 5. از آن‌جا که حداقل یک عضو از جلسه کودک است بهتر است دو زمان مختلف تعیین شود تا در صورت خستگی و خواب‌آلودگی کودک، از زمان دوم استفاده شود.
- زمان جلسه طولانی و برای کودک حوصله سربر نشود. به سن کودک توجه کنید گاهی کوتاهی جلسات بتید حدود چند دقیقه (15 و یا حتی کمتر) باشد.
- همه اعضای جلسه در واقع اعضای خانواده، در جایی مشخص (برای مثال دور یک میز) با شرایطی راحت جمع شوند. به حالت نشسته (نه لم داده و یا خوابیده)، دستشویی رفته، با لباس راحت و با ذهنی آرام: اگر نگرانی و یا دغدغه مهمی وجود دارد که ذهن شما را درگیر کرده است حتما قبل از جلسه آن را برطرف کنید. در صورت شدت آن نگرانی که موجب اختلال در حضور شما در جلسه شود، لطفا با هماهنگی اعضا، جلسه را به زمان دیگری موکول کنید.
- شرایط جلسه و دورهم بودن را با چیزهای ساده‌ای مانند یک نوشیدنی و یا خوراکی که موردعلاقه همه اعضا است، لذت‌بخش کنید. آب، آب‌میوه، کیک، میوه، مغزیجات، شکلات و …. خوراکی‌ها از قبل آماده شده باشند. هدف جلسه گفت‌وگو است بنابراین میزان خوراکی‌ها در حدی باشد که شرایط را لذت‌بخش کند نه این‌که زمان جلسه را بگیرد.
- تمامی حواس‌پرتی‌ها دور شوند. تمرکز صد در صدی به جلسه موردنیاز است. برای مثال موبایل‌ها سایلنت بوده و دور از دسترس، غذایی در حال آماده شدن نباشد که نیاز به سرکشی داشته باشد، کودکان با خود اسباب‌بازی نداشته باشند، رفت‌وآمدی نباشد و …
- کاغذی را در دسترس همه قرار دهید (برای مثال روی یخچال) تا همگی بتوانند در طول هفته مسائل و مواردی که به نظرشان مهم می‌آید را روی آن یادداشت کنند. آن کاغذ را با خود به جلسه بیاورید.
- همه اعضا حق اظهارنظر دارند حتی اگر نظر آن‌ها از دید بقیه ناخوشایند باشد. پس در زمان صحبت کردن کودک صبور باشید، جملاتش را کامل نکنید، نظرش را درست و یا نادرست نخوانید. کودک را یک شهروند با حقوق کامل به حساب آورید. در صورت ساکت بودن کودک، نظرش را بپرسید و او را به گفت‌وگو تشویق کنید.
- هر جلسه ممکن است اهداف مختلفی را دنبال کند. گاهی جلسات برای وضع یک قانون و یا فرهنگ در خانه و خانواده تشکیل می‌شود. گاهی صرفا برای صحبت کردن و شنیده شدن. گاهی برای تشکر و گاهی نیز برای گله و شکایت. صبوری کنیم، همدلی کنیم و تمرین گوش دادن داشته باشیم.
- در مواقع وضع قانون و یا فرهنگ به اصول آن دقت کنیم. چیستی؟ چرایی؟ و چگونگی؟ را در مورد فرهنگ جدید بررسی کنیم. این مورد جدید چیست؟ به گونه‌ای بیان شود که برای همه اعضا قابل درک باشد. چرا خانواده ما نیاز به این قانون دارد. در صورت موافقت و وضع این قانون و یا فرهنگ چگونه باید اجرا شود؟ در صورت اجرا نشدن توسط یکی از اعضا چه کاری باید صورت گیرد؟ در نهایت آن فرهنگ و یا قانون به شیوه قابل درک هر کسی ثبت گردد: متن، نقاشی، یک نشان و … (مراجعه به مورد بعد)
- اگر هر چیزی که در جلسه وضع می‌شود نیاز به اجرا دارد، هر قرار، قانون، فرهنگ و … در صورتی که کوتاه‌مدت است مانند خرید یک نیازمندی در یک روز خاص، مصرف یک دارو برای سلامتی بدن در یک بازه کوتاه و … آن را در تقویم و در صورت بلند مدت بودن اجرا و مواردی که قرار است در بستر زندگی جریان پیدا کند آن را در یک دفتر مخصوص به خانواده ثبت کنید. شما با نوشتن، کودک با نقاشی و …
- در نهایت قدردان هم‌دیگر باشیم که برای آرامش، صلح، صمیمیت و سلامت روان خانواده تلاش می‌کنیم. این قدردانی را صریحا به یک‌دیگر ابراز کنیم.
- در ابتدای جلسه خلاصه‌ای از جلسه قبل را مطرح کنید. در صورت لزوم از همکاری و کمک اعضا قدردانی کنید و در آخر جلسه نیز خلاصه‌ای از تصمیمات و جریانات آن جلسه را بیان کنید.
روتین:
محل تشکیل جلسه، زمان تشکیل جلسه
منظور از روتین این است که اغلب اوقات جلسات در آن شرایط برگزار شود. گاهی ممکن است نتوان روتین‌ها را رعایت کرد. حفظ روتین خصوصا در شروع این فرآیند برای کودکان بسیار مناسب است.
نکات:
- کودک را شهروندی با شعور در نظر بگیریم که درک بالایی از شرایط، وضعیت و احساسات دارد.
- کودک در بستر زندگی و در تمامی شرایط آن تربیت می‌شود. تعهد والدین بر زمان، میزان اهمیت آن‌ها به جلسه، میزان تعهد آن‌ها که مواردی که در جلسه تعیین می‌شود و … برای کودک تجربه‌ای از مسئولیت‌پذیری، اهمیت به خانواده، اهمیت به خود، تلاش برای ایجاد شرایط بهتر زندگی و سلامت روان بیش‌تر است که به جانش می‌نشیند.
- موضوع جلسات: وضع یک قانون و یا فرهنگ جدید، برنامه‌ریزی برای سفر، برنامه‌ریزی برنامه‌های تفریحی و یا اجتماعی، تصمیم‌گیری برای روتین‌های خاص و جدید مانند دوچرخه‌سواری، کافه رفتن خانوادگی، خرید اسباب‌بازی و …
- بهتر است در صورت تمایل، یک نفر مسئول مدیریت جلسات شامل یادآوری جلسه، آماده‌سازی شرایط، شروع جلسه و موارد این چنینی باشد. و حتی بهتر است این وظیفه به صورت چرخشی بین اعضا جریان داشته باشد.
نیازمندی:
- تقویم بزرگ، خوانا و جادار برای یادداشت، برچسب گذاشتن و حتی نقاشی کردن.
- یک دفتر مخصوص خانواده برای ثبت قوانین، فرهنگ‌ها و قرارهای طولانی مدت. بهتر از این دفتر با نام افراد خانواده و حتی عکس خانواده تزیین شود تا همه به آن احساس تعلق داشته باشند.
- عکس گرفتن از هر جلسه که هم یک آلبوم خانوادگی در این مورد ایجاد می‌شود و هم این ثبت خاطره به همه اعضا انگیزه می‌دهد.
